Ngủ không đủ: Thói quen âm thầm “rút cạn” sức khoẻ của Gen Z

Ngủ ít hiện đang trở thành một “biểu tượng ngầm” cho sự chăm chỉ và năng suất trong giới trẻ, nhưng ít ai biết rằng, chính thói quen này đang âm thầm bào mòn thể chất và tinh thần của cả một thế hệ.

Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm oxy cao áp Việt – Nga (Bộ Quốc phòng) chia sẻ trên báo Tuổi Trẻ cho rằng, thông thường mỗi ngày con người phải ngủ trong một thời gian nhất định để các cơ quan trong cơ thể được nghỉ ngơi, đặc biệt là hệ thần kinh.

“Khi thiếu ngủ sẽ gây ra tình trạng căng thẳng, lo lắng, stress… do hệ thần kinh không được nghỉ ngơi và quá tải khiến hệ thần kinh thực vật bị rối loạn.

Hệ thần kinh thực vật rất quan trọng trong việc co bóp của các mạch máu và tim được nhịp nhàng, đều đặn. Khi hệ thần kinh thực vật bị rối loạn dẫn đến tim đập nhanh, huyết áp tăng… và làm tăng nguy cơ dẫn đến các bệnh liên quan đến tim mạch”, bác sĩ cho hay.

Khi giấc ngủ bị xem nhẹ giữa thời đại 4.0

Trung bình một người Gen Z chỉ ngủ từ 4 – 6 tiếng mỗi đêm, thấp hơn nhiều so với khuyến nghị 7 – 9 tiếng của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Áp lực học hành, công việc tự do, “grind culture” (văn hoá làm việc cật lực) và thói quen lướt điện thoại đến khuya chính là thủ phạm khiến giấc ngủ của giới trẻ ngày càng bị thu hẹp.

Đáng lo hơn, nhiều Gen Z thậm chí tự hào vì… ngủ ít. Với họ, việc thức khuya làm việc, học tập hay giải trí là “bằng chứng sống” cho sự chăm chỉ và chủ động, một kiểu “flex” lạ đời nhưng lại rất phổ biến.

Ngủ thiếu là “con dao hai lưỡi” đối với sức khoẻ thể chất và tâm lý 

Không ngủ đủ giấc gây ra loạt hệ luỵ mà giới trẻ thường vô tình bỏ qua: giảm khả năng tập trung, hay quên, da xấu, tăng cân, rối loạn nội tiết, dễ cáu gắt, và đặc biệt là dễ rơi vào trạng thái căng thẳng hoặc trầm cảm.

Người thiếu ngủ thường xuyên có nguy cơ mắc các vấn đề tâm lý cao hơn gấp 4 lần so với người ngủ đủ. Riêng với Gen Z nhóm đã vốn nhạy cảm với các yếu tố tâm lý xã hội thì điều này càng nguy hiểm hơn.

Ngoài ra, việc ngủ không đủ còn khiến cơ thể tăng tiết hormone cortisol (hormone stress), phá vỡ chu kỳ sinh học và dẫn đến tình trạng mệt mỏi kéo dài, giảm hiệu suất làm việc, học tập. Về lâu dài, nó có thể làm tăng nguy cơ tim mạch, tiểu đường và nhiều bệnh mãn tính khác.

Một trong những hệ quả đáng sợ nhất của việc ngủ không đủ là sự hình thành một vòng luẩn quẩn: thiếu ngủ khiến tinh thần và thể chất suy kiệt, từ đó tăng stress, dẫn đến mất ngủ nặng hơn.

Khi đã rơi vào vòng xoáy này, việc quay trở lại nhịp sinh học lành mạnh là điều không dễ.

Giải pháp: Lấy lại giấc ngủ trước khi quá muộn

Để thoát khỏi thói quen ngủ muộn, ngủ ít, cần sự điều chỉnh từ nhận thức đến hành vi. Dưới đây là một số lời khuyên từ các chuyên gia sức khoẻ:

• • Xây dựng cố định khung giờ đi ngủ và thức dậy, kể cả cuối tuần.
  • Hạn chế dùng điện thoại, máy tính ít nhất 1 giờ trước khi ngủ.

• • Tắt đèn, giảm ánh sáng trong phòng ngủ để kích thích tiết melatonin.

• Tập thể dục nhẹ vào buổi chiều hoặc đầu tối giúp dễ ngủ hơn.
• Viết nhật ký, thiền hoặc nghe nhạc nhẹ để thư giãn tinh thần trước khi ngủ.
• Không “ngủ bù” quá lâu vào cuối tuần, điều này làm lệch đồng hồ sinh học.

Nếu như thế hệ cha mẹ xem việc ngủ đủ là điều hiển nhiên, thì với Gen Z, những người đang bị bủa vây bởi thông tin, deadline và cám dỗ công nghệ thì ngủ đủ là một quyết định có ý thức.

Giấc ngủ không phải là thứ để “hy sinh” cho thành công, mà chính là nền tảng để đạt được thành công bền vững.