Gen Z ngày càng chi tiêu mạnh tay, vung tiền theo cảm xúc mà quên mất bài toán tài chính lâu dài.
Không cần dịp đặc biệt, chẳng cần lý do cụ thể, nhiều bạn trẻ sẵn sàng bỏ tiền triệu chỉ để mua một chiếc áo đang mốt trên mạng, hay một ly cà phê “đẹp để chụp ảnh”.
Với tâm lý “làm ra tiền thì có quyền tiêu”, không ít người coi mua sắm là phần thưởng cho bản thân hoặc cách xả stress hiệu quả. Nhưng lối sống tiêu xài thoải mái đang đẩy nhiều người vào vòng xoáy nợ nần, áp lực tài chính ngay từ khi còn rất trẻ.
Xu hướng “tiêu tiền để sống ảo”
Một trong những nguyên nhân khiến Gen Z chi tiêu mất kiểm soát là nhu cầu thể hiện bản thân trên mạng xã hội.
Những bức ảnh check-in tại nhà hàng sang trọng, cà phê aesthetic hay mua sắm theo “trend” không chỉ để lưu giữ kỷ niệm mà còn là thước đo cho phong cách sống cá nhân.
Đáng chú ý, nhiều bạn trẻ sẵn sàng vay nợ, quẹt thẻ tín dụng hoặc trả góp 0% chỉ để bắt kịp xu hướng. Việc “đốt tiền” cho những thứ nhất thời này vô tình tạo nên áp lực tâm lý nặng nề.
Chuyên gia tài chính, TS. Huỳnh Trung Minh cho biết giới trẻ hiện nay có xu hướng tiêu xài nhiều hơn tiết kiệm. Việc dùng thẻ tín dụng, mua trả góp… dễ tạo cảm giác mình có nhiều tiền, trong khi thực chất đang tiêu tiền chưa kiếm được.
“Bẫy tâm lý” chi tiêu: Sướng tay hôm nay, khổ sở ngày mai
Theo khảo sát của Qualtrics – đơn vị chuyên phân tích và nghiên cứu dữ liệu cho thấy vào năm 2024, 33% Gen Z tại Mỹ thừa nhận nghiện mua sắm và các mạng xã hội là yếu tố tác động chính.
Trong khi đó ở Việt Nam, có 67% các bạn trẻ không có quỹ tiết kiệm cá nhân. Hơn 40% cho biết họ “không thể tiết kiệm nổi” do thói quen tiêu tiền không kiểm soát.
Nguy hiểm hơn, một bộ phận Gen Z chọn cách sống “YOLO” – You Only Live Once (Tạm dịch: Bạn chỉ sống một lần) cho rằng tiền là để tiêu, tương lai tính sau. Điều này dẫn đến hệ lụy: dính nợ, sống phụ thuộc, thiếu khả năng tự chủ tài chính.
Làm sao để Gen Z tiêu tiền thông minh hơn?
Việc chi tiêu không sai, vấn đề nằm ở chỗ chi như thế nào cho hợp lý.
Các chuyên gia tài chính khuyên Gen Z nên:
Tạo ngân sách hàng tháng và ghi chú cụ thể các khoản chi
Trích 20-30% thu nhập để tiết kiệm trước khi nghĩ đến tiêu xài
Hạn chế mua hàng online cảm tính, tránh bẫy flash sale và quảng cáo mạng xã hội
Học cách đầu tư nhỏ, dù chỉ 500.000đ/tháng cũng giúp xây dựng thói quen tích sản
Quan trọng hơn hãy coi việc quản lý tài chính cá nhân là một kỹ năng sống không thể thiếu, đặc biệt trong thời đại số hóa. Nếu không kịp “phanh lại” trước cơn lốc tiêu tiền cảm tính, GenZ sẽ dễ đối mặt với những áp lực tài chính từ rất sớm.
